Opony są bardzo ważnymi elementami samochodu, gdyż stanowią one jedyny punkt styku pojazdu z podłożem. Bardzo ważny jest wybór odpowiedniej opony, gdyż to właśnie ona gwarantuje nam bezpieczeństwo i stabilność samochodu podczas jazdy. Wybór opon samochodowych wcale nie jest łatwą kwestią. Wyjaśniamy, jakie są rodzaje i typy opon, kiedy zmienić opony z letnich na zimowe i odwrotnie, a także jakie są przepisy dotyczące opon.
Oznaczenia opon – co trzeba wiedzieć?
Jednymi z najważniejszych informacji dotyczących opony są jej wymiary. Obejmują ona szerokość oraz wysokość opony wyrażone w milimetrach i rozmiar obręczy wyrażony w calach, na której umieszczona jest opona. Przykładowo, jeśli mamy oponę o rozmiarze 235/50 R19, to oznacza, że ma ona 235 mm szerokości, 50 mm wysokości i mieści 19-calową felgę. Każdy model samochodu ma określone rozmiary obręczy i opon. Informacje o rozmiarze znajdziemy na boku każdej opony. Dane o rekomendowanym rozmiarze opon dla danego samochodu możemy znaleźć natomiast na słupku przy drzwiach kierowcy, w schowku, w klapce wlewu paliwa lub też w instrukcji obsługi pojazdu.
Każda nowa opona ma etykietę UE, która zawiera oznaczenia od A (doskonała) do G (słaba). To tutaj znajdują oceny następujących danych:
- przyczepność opony na mokrej nawierzchni (mierzona zgodnie z drogą hamowania przy prędkości 80 km/h);
- ile opon bezpośrednio wpływa na zużycie paliwa (różnica między najwyższą a najniższą oceną wynosi około 7,5%); hałas na
- jakim poziomie wytwarzają opony – poza wskazaniem decybeli zawarto także graficzne przedstawienie.
Kolejnym ważnym oznaczeniem opony jest indeks nośności. Składa się ono z dwu- lub trzycyfrowej liczby (wartości od 60 do 179). Liczba ta odnosi się do obciążenia pojedynczej opony. Przykładowo liczba 105 oznacza obciążenie na poziomie 925 kg, co oznacza, że nośność wszystkich opon wynosi 3700 kg. Obciążenie wszystkich opon nie może być mniejsze niż maksymalna dopuszczalna masa samochodu. Każda liczba to od 12 do 30 kilogramów nośności różnicy.
Wskaźniki prędkości dla samochodów osobowych są oznaczone literami Q, T, H, V, W i Y, które pozwalają na prędkości odpowiednio do 160, 190, 210, 240, 270 i 300 km/h.
Bardzo istotny jest wiek opony
Następnie jest kod DOT, który dostarcza informacji o dacie produkcji opony. Najważniejsze dla nabywcy są cztery cyfry umieszczone na boku opony, które informują o wieku opony. Przykładowo oznaczenie 2220 oznacza, że dana opona została wyprodukowana w 22. tygodniu 2020 roku. Jest to o tyle istotne, gdyż opony tracą właściwości wraz z wiekiem, co może wydłużyć drogę hamowania. Jeśli opona jest właściwie przechowywana, można ją uznać za nową nawet przez pięć lat. Proces starzenia jest potęgowany, gdy opony są montowane w pojeździe. Poza zwykłym drogowym zużyciem wpływają bowiem na nie także czynniki zewnętrzne jak słońce czy zmienne temperatury.
Po czym poznać opony letnie, a po czym zimowe?
Opony zimowe poznamy po innym bieżniku oraz oznaczeniu M+S (Mud+Snow). Najlepiej, gdy obok oznaczenia znajdziemy też symbol płatka śniegu. Oznacza to bowiem, że opony przeszły testy w zimowych warunkach. Na wybranych oponach zamiast płatka śniegu często występuje oznaczenie 3PMSF (ang. three-peak mountain snowflake), które oznacza to samo co M+S. Opony zimowe wykonane są z miękkiej mieszanki gumy, która ma głębszy bieżnik i więcej nacięć (lameli) niż letnia opona, które to pozwalają na lepsze odprowadzenie śniegu i błota. Zapewnia ona lepszą przyczepność na śniegu i oferuje lepsze właściwości przy temperaturach poniżej 7 stopni Celcjusza.
W przypadku ogumienia całorocznego główną różnicą jest bieżnik, który posiada mniej rowków i nacięć niż typowa opona zimowa, ale jednocześnie więcej niż letnia. Opony wielosezonowe są bardziej miękkie letnich, ale twardsze od zimowych.
Opony letnie zapewniają za to lepsze właściwości na suchej i mokrej nawierzchni, krótszą drogę hamowania oraz lepszą przyczepność i stabilność w zakrętach. Ogumienie letnie ma mniejsze opory toczenia, a co za tym idzie obniża spalanie.
Kiedy wymieniać opony?
Według polskiego prawa ogumienie nadaje się do wymiany, gdy głębokość bieżnika spadnie poniżej 1,6 mm. W praktyce lepiej to zrobić już przy 3 mm w przypadku opony letniej lub przy 4 mm w przypadku zimowej. Dla porównania nowa opona ma zwykle od 8 do 10 mm bieżnika. Producenci opon zamieszczają specjalne gumowe znaczniki, dzięki którym można określić głębokość bez stosowania specjalnej miarki.
Ogumienie letnie należy wymienić na zimowe wówczas, gdy średnia dobowa temperatura wynosi poniżej 7 stopni Celcjusza. Zazwyczaj robi się to w okolicach połowy listopada. Gdy średnia dobowa temperatura wynosi natomiast powyżej 7 stopni Celcjusza, wówczas zmieniamy z zimowych na letnie. W Polsce zazwyczaj czas ten przypada w okolicach połowy kwietnia.
W jakich warunkach przechowywać opony?
Po pierwsze należy unikać wystawiania opon na światło słoneczne, a jednocześnie nie trzymać ich w wilgotnych piwnicach. Ogumienie powinniśmy trzymać z dala od źródeł ciepła, takich jak piece czy grzejniki. Dobrze jest też podłożyć pod nie jakąś matę czy deskę, by nie znajdowały się one bezpośrednio na zimnym betonie. W przypadku przechowywania samych opon warto je umieścić pionowo i co jakiś czas je obracać. Jeśli to możliwe, należy unikać też wieszania ich na hakach oraz układania w stos.
Czym jest opona run flat?
Opony run flat stanowią szczególny rodzaj opony, na której można jechać nawet, gdy zostanie przebita. Charakteryzuje się ona wysoką sztywnością, nawet, gdy ucieknie z niej powietrze. W razie przebicia pozwala ona na jazdę z prędkością do 80 km z prędkością do 80 km/h.
Rodzaje bieżników
Różnice w przypadku poszczególnych typów opon sprowadzają się także do bieżników. Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje bieżników: symetryczny, asymetryczny oraz kierunkowy.
Ogumienie z bieżnikiem symetrycznym mają jednakowy wzór bieżnika po obu stronach. Takie opony stosuje się najczęściej w przypadku samochodów miejskich i kompaktowych. Taki bieżnik spotkamy często także w oponach całorocznych. W przypadku bieżnika symetrycznego najczęściej nie ma informacji o kierunku obrotu opony.
W przypadku opon z bieżnikiem kierunkowym są zazwyczaj stosowane w samochodach sportowych. Rowki bieżnika tworzą kształt litery „V”, dzięki czemu opona świetnie odprowadza wodę i minimalizuję zjawisko aquaplaningu. W przypadku bieżnika kierunkowego zawsze wskazany będzie kierunek obrotu opony.
Wreszcie mamy opony z bieżnikiem asymetrycznym, które mają oznaczenie wewnętrznej i zewnętrznej części opony. Część zewnętrzna bieżnika odpowiada za trakcję i trzymanie boczne na suchej nawierzchni, natomiast cześć wewnętrzna odpowiada z odprowadzenie wody poprzez rowki wzdłużne i poprzeczne. Są to najczęściej spotykane typy opon w przypadku samochodów osobowych ze względu na ich uniwersalny charakter i dobre właściwości jezdne zarówno na suchej jak i na mokrej nawierzchni.
Czym się różni opona radialna od diagonalnej?
Ze względu na budowę wyróżniamy ogumienie radialne i diagonalne. Niemal wszystkie opony w samochodach osobowych mają konstrukcję radialną. Konstrukcja promieniowa zwiększa powierzchnię styku opony z nawierzchnią, co zapewnia lepszą przyczepność na mokrej drodze. Kolejne zalety to większa żywotność bieżnika, odporność na nagrzewanie oraz niski opór toczenia.
Opony diagonalne są rzadkością w przypadku aut osobowych i spotkamy je raczej w samochodach zabytkowych lub terenowych. Ze względu na swoją budowę (warstwy osnowy są ułożone krzyżowo) opona diagonalna jest bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne, szczególnie na ścianach bocznych. Opona diagonalna lepiej tłumy drgania i hałasy na nierównych drogach, jednak jest cięższa i mniej stabilna przy szybkiej jeździe.
Klasyfikacja opon ze względu na jakość
Wyróżniamy ogumienie klasy ekonomicznej, tzw. budżetowe, następnie opony klasy średniej oraz premium. Alternatywą są też opony bieżnikowane.
Ogumienie klasy ekonomicznej, zwanej też klasą budżetową, dedykowane są kierowcom jeżdżącym niewielkimi autami, preferujących spokojny styl jazdy i pokonującymi niewielkie przebiegi głównie w miastach. Zapewniają one przyzwoite właściwości jezdne, jednak nie zapewniają dobrych osiągów. Ogumienie klasy ekonomicznej oferują takie firmy jak Dębica, Barum, Imperial, Firemax czy Kormoran.
Pewnym kompromisem jest ogumienie klasy średniej, które nie kosztują tyle co premium, a jednocześnie zapewniają lepsze właściwości niż ekonomiczne. Przeznaczone są przede wszystkim do tańszych samochodów, które nie wyróżniają się wysokimi osiągami. Do ich produkcji wykorzystywane są stosunkowo dobrej jakości mieszanki, ale ich trwałość jest często niższa niż opon klasy premium, ale wyższa niż w przypadku ekonomicznej. Są dobrym wyborem dla kierowców, którym zależy na bezpieczeństwie, ale drugorzędną rolę odgrywa dla nich komfort jazdy. Ogumienie klasy średniej oferują takie firmy jak Nexen, Fulda, Falken, Firestone, Uniroyal czy Kleber.
Klasa premium to z kolei ogumienie wykorzystujące innowacyjne technologie i najnowocześniejsze komponenty. Montuje się je z reguły w samochodach o dużej mocy silnika i są dedykowane dla osób, którym zależy na osiągach i precyzji jazdy. Jednocześnie modele klasy premium uchodzą zwykle za trwalsze. Ogumienie klasy premium oferują m.in. takie firmy jak Continental, Dunlop, Michelin, Pirelli, Bridgestone czy Goodyear.
Opona bieżnikowana – szczególny rodzaj opony
Ogumienie bieżnikowane to szczególny rodzaj opon. Można powiedzieć, że powstają poprzez postprodukcję. Są to bowiem zużyte opony, na których korpus nałożono nowy bieżnik. Żeby opona ponownie nadawała się do regeneracji, musi mieć bieżnik wynoszący co najmniej 2-3 mm, a także nie posiadać uszkodzeń ściany bocznej, wybuleń czy przecięć wskazujących na złą kondycję stalowych warstw opony. Producenci opon bieżnikowanych zwykle wykorzystują opony nie starsze niż 3-4 lata.
Bieżnikowane są o około 40% tańsze od ich konwencjonalnych odpowiedników. Ich trwałość jest jednak niższa. Są za to bardziej przyjazne środowisku, gdyż proces ich powstawania jest mniej obciążający dla środowiska niż wyprodukowania nowej opony. Wadami opon bieżnikowanych są ograniczone osiągi i niższy komfort jazdy.